De laatste jaren, en zeker sinds corona, is er vanuit verschillende invalshoeken aandacht voor de vraag hoe we in scholen, naast de academische vaardigheden en kennis, bekwaamheden bij leerlingen kunnen ontwikkelen die hen helpen om gelukkig en succesvol te zijn in het leven. Zodat ze kunnen floreren, tijdens de schooltijd en in de toekomst. Martin Seligman bedacht de term Positief Onderwijs, geïnspireerd door positieve psychologie: de wetenschap achter de vraag wat mensen helpt te floreren.
Het gaat hierbij om balans tussen ‘the skills of achievement and the skills of well-being’. Hoe kun je in school meer aandacht besteden aan bijvoorbeeld het ontwikkelen van doorzettingsvermogen, optimisme, kennis van je eigen talenten, vaardigheid in het opbouwen van positieve relaties, zicht op een eigen purpose...? Binnen de klas en erbuiten?
Als het gaat om het vormgeven van Positief Onderwijs in de klas of in de school zien we verschillende strategieën. Je kunt denken aan gerichte interventies of vakken. Een middelbare school in Amsterdam voerde bijvoorbeeld het keuzevak psychologie in. Met groot succes. De leerlingen vonden het geweldig om dingen te leren over groepsdynamiek, paniekstoornissen,... Veel van wat ze als lesstof kregen aangereikt konden ze direct toepassen om vragen die henzelf als puber bezighouden beter te begrijpen. Er zijn ook scholen die experimenteren met mindfulness, yoga, talentworkshops...
Vanuit het besef dat alle docenten wat te bieden hebben op dit gebied, en dat het voor leerlingen goed werkt om aandacht voor welbevinden te verbinden aan de inhoudelijke schoolvakken zijn er ook scholen die werken aan een integraal lesprogramma. Een school ontwikkelde bijvoorbeeld een Engels curriculum van een jaar, waar het thema dankbaarheid op allerlei manieren terugkwam. Leerlingen leerden beter Engels spreken en lezen, maar omdat de lessen en opdrachten vaak gekoppeld waren aan dankbaarheid (bijvoorbeeld: schrijf een brief aan iemand die je dankbaar bent) ontwikkelden ze ook op dat vlak inzicht en vaardigheden.
Een stap verder gaan de scholen die kiezen voor een zoek- en ontdekproces voor de hele school ('whole school approach'). Zij starten met de docenten en nemen alle elementen van de school mee: het klimaat, de inrichting, de manier van samenwerken, de interactie met de ouders... Deze aanpak is ingrijpender, maar lijkt op de lange termijn wel de meeste impact te hebben.
Betrokken bij dit thema
Wat we doen
We zijn op verschillende manieren met Positief Onderwijs aan het werk.
Via projecten in scholen en lezingen, natuurlijk. Maar we doen ook onderzoek, schrijven en houden een website bij met materialen en inspiratie voor mensen uit de praktijk. Regelmatig organiseren we inspiratiebijeenkomsten voor schoolleiders, docenten en adviseurs om het thema verder te brengen en het leren van elkaar te ondersteunen.
Sinds 2019 voeren we een actie-onderzoek uit naar de hele school-aanpak. Vier scholen, een mavo, een gymnasium, een internationale schakelklas en een American School deden mee. Zij willen om uiteenlopende redenen werk maken van meer positief onderwijs en deden dat allen op hun eigen manier. We volgden hun ambities en aanpakken. Het rapport is inmiddels verschenen, in mei 2022 verscheen ook een podcastreeks.
In 2020 participeerden we in het onderzoeksproject STRK MBO rond talentgericht werken voor docenten in het MBO, van een consortium van enkele universiteiten en het expertisecentrum beroepsonderwijs.
We werkten actief mee aan ontwerp en organisatie van de Wereldconferentie over Positief Onderwijs in 2018. En van november 2019 - december 2020 verzorgden we een Appreciative Inquiry Lerend Netwerk met 40 deelnemers rond het thema Positief Onderwijs / Positief Organiseren.
Podcasts
blogs
-
16-01-2023 / Blog / Door Maggelien Lambrechts, Annelies PoppeMijn klas barst van het talent!
De eerste weken van het schooljaar zijn cruciaal voor de groepsvorming van de klas en om een veilig leerklimaat te creëren. De nadruk ligt op zelfvertrouwen, mijn plaats in de groep, wat maakt me tot wie ik ben. De leerkrachten van het derde leerjaar in basisschool Sint-Vincentius Buggenhout besloten om tijdens de gouden weken in te zetten op talent. (We kiezen in deze blog voor fictieve namen voor de kinderen uit respect voor hun privacy.) -
12-05-2022 / Nieuws / Door Josianne Savonije, Willemijn de Jong, Nina Timmermans, Saskia Tjepkema, Sanne Netten, Marijke BoessenkoolPodcastserie Positief Onderwijs
In deze podcastserie hoor je hoe vier scholen op eigen wijze bouwen aan positief onderwijs en welk effect dit heeft op de mensen die zich in de school bewegen. Je hoort verhalen van docenten, leerlingen en schoolleiders. En de ervaringen en tips van externe begeleiders die een tijdje optrokken met de scholen om positief onderwijs te laten landen. Deze podcastserie is onderdeel van een actie-onderzoek dat we, samen met Garrison Institute en Take a Step, deden met deze scholen. -
15-04-2022 / Nieuws / Door Nina Timmermans, Josianne Savonije, Saskia Tjepkema, Sanne Netten, Willemijn de JongPositief onderwijs Meetup 15 juni
Op woensdag 15 juni 2022 organiseren we een Meetup voor iedereen die meebouwt aan de beweging van Positief onderwijs. Of je nu op een school werkt waar jullie al veel doen met positief onderwijs of op een school die dat graag (meer) zou willen of dat je iemand bent die scholen faciliteert in deze ontwikkeling; je bent van harte welkom! -
15-11-2021 / Blog / Door Saskia Tjepkema, Sanne Netten, Marijke Boessenkool, Nina Timmermans, Willemijn de jong, Josianne SavonijeOnderzoek naar Positief Onderwijs - deel 2
Een van de effecten van corona in het onderwijs is dat er meer aandacht komt voor het welbevinden van leerlingen. Positief Onderwijs is een verzamelnaam voor aanpakken die zich daarop richten. Hoe kun je in school op een integrale manier zaken als werken vanuit je talent, omgaan met stress, bouwen aan relaties, doorzettingsvermogen en andere factoren die belangrijk zijn voor een gelukkig leven verweven? Zodat zowel docenten als leerlingen goed in hun vel zitten? Tijdens school, maar ook later… -
18-06-2018 / Blog / Door Saskia TjepkemaPositief Onderwijs: Hoe maken we in school meer ruimte voor talent en welbevinden van docent en leerling?
‘Als je het in een paar woorden benoemt, wat wens je dan vooral voor je kinderen?’...
publicaties hierover
-
06-05-2022 /
Positief Onderwijs als zoektocht: vier case studies
-
20-04-2018 /
Positief Onderwijs: hoe maken we in school meer ruimte voor talent en welbevinden van docent en leerling?
-
02-12-2018 /
Ontwikkeling van een positief schoolklimaat: gesprekken als hefboom voor organisatie-ontwikkeling
-
16-12-2018 /
Samen bouwen aan positief onderwijs: wat kun je als schoolleider doen?
-
17-09-2018 /
Van inspiratie naar actie: de World Positive Education Accellerator
Dit thema komt vaak terug bij vragen rond
leiderschap & teamontwikkeling
Hier lees je meer over wat we op dat gebied doen