blog opleidingskunde

Opleidingskunde: compleet vernieuwde derde druk in aantocht


Deze zomer verschijnt een fonkelnieuwe uitgave van het boek Opleidingskunde. Geen herziene editie maar een totale, inhoudelijke 'make-over' van deze klassieker over ons vak. Deze blog biedt vast een kijkje in het nieuwe boek en maakt duidelijk waarom je dit niet mag missen.
 

Een eervol verzoek

Een tijd geleden benaderde Joseph Kessels ons met de vraag om een actuele versie te maken van Opleidingskunde. Deze klassieker schreef hij samen met Cora Smit en verscheen voor het eerst in 1989. Bijna alle vakgenoten die wij kennen hebben met dit boek in de hand hun eerste stappen gezet in het vak van leren en ontwikkelen. Het boek is al ruim 25 jaar een groot succes en veel opleidingen maken er gebruik van. We hoefden daarom niet lang over de vraag na te denken en voelden ons enorm vereerd om het stokje van Joseph en Cora over te mogen nemen. Bovendien was dit een mooie kans om opnieuw samen een boek te schrijven over ontwerpen.


Een verwant boek is Het Ontwerpboek dat we in 2012 publiceerden. Het bevat beschrijvingen van succesvolle leertrajecten en laat zien hoe collega-ontwerpers met leervragen in organisaties aan de slag gaan. Opleidingskunde gaat een stapje verder (of eigenlijk: terug) en beantwoordt de vraag die we naar aanleiding van Het Ontwerpboek regelmatig kregen: “Mooi die praktijkvoorbeelden, maar hoe pak ik dat ontwerpproces nou precies aan?” De nieuwe derde druk van Opleidingskunde geeft daar het antwoord op.
 
We gaan in op het ambacht van het relationeel ontwerpen van leerinterventies. Daarbij belichten we zowel de rol van de ontwerper als die van de adviseur. Beide zijn nodig om leren in, rond en voor het werk goed van de grond te krijgen.
 

Dit is nieuw

 

  • Ontwerpen als relationeel werk
    In de nieuwe druk vormt het-acht-velden-model de rode draad. Het biedt een beproefde manier om op systematische én relationele wijze met relevante personen een ontwerpproces op te pakken dat uitmondt in een gedragen en impactvol leertraject. Aan de hand van de acht velden belichten we het vakmanschap en de werkwijze van de opleidingskundige. Op een systematische wijze besteden we telkens aandacht aan de relationele benadering: hoe kun je ervoor zorgen dat betrokkenen bij een leertraject samen toewerken naar een gedeelde visie op en aanpak van de vraag? Deze externe consistentie is van groot belang voor de effectiviteit van leren en doet een beroep op de ontwerper in de rol van adviseur en verbinder.
  • Modernisering van het scala leerinterventies
    Sinds 1989 zijn de mogelijkheden om leren te organiseren en te faciliteren, onder andere door de opkomst van technologie, enorm toegenomen. Er is een scala aan leerinterventies om uit te kiezen: blended, online, formeel, informeel. Het boek helpt de lezer bij het bewandelen van de weg om tot een optimale mix te komen en leren, werken en veranderen met elkaar te verbinden.
  • Uitgaan van talenten
    Leren is lang gezien als het wegwerken van tekorten; de zogenaamde gap-benadering. Je gaat iets leren als je iets niet (of niet goed genoeg) kunt. Een andere manier van kijken naar leren gaat over het versterken van de talenten van mensen. Recente onderzoeken laten zien dat focussen op waar mensen goed in zijn en passie voor hebben een positieve invloed heeft op welbevinden, productiviteit en innovatie binnen organisaties (*). Hoe kun je talenten vergroten en meer zichtbaar maken? We staan in het boek regelmatig stil bij deze invalshoek, en onderzoeken de mogelijkheden om die benadering bij het ontwerpen een belangrijke rol te laten spelen.

 

Dit is gebleven

 

  • Aandacht voor analysefase en de adviseursrol
    Leertrajecten vormgeven vraagt ook nu nog steeds om een gedegen analyse van de vraag, het beoogde doel, de bekwaamheden die verworven of ontwikkeld moeten worden en de leerresultaten die dat moet opleveren. In die fase neemt de ontwerper een adviesrol die minstens even belangrijk is. De bekwaamheden die de adviseur voor een dergelijke analyse nodig heeft, krijgen ruimschoots aandacht in de vernieuwde druk. Het behoort tot het basisgereedschap van de opleidingskundige; ook in de 21e eeuw.
  • Ruimte voor modellen, concepten en praktijkvoorbeelden
    Wat ook is gebleven is de aandacht voor modellen, concepten en praktijkvoorbeelden. Het boek nodigt daardoor uit om meteen aan de slag te gaan. Voor de lezer die meer onderbouwing zoekt, bieden we uitgebreide literatuurverwijzingen. Daarmee reiken we de ervaren ontwerper en doorgewinterde adviseur een actueel overzicht van de huidige stand van zaken in ons vakgebied.

 
We verwachten rond de zomer de eerste exemplaren in handen te hebben.

 

 

(*) Tjepkema, S., Dewulf, L., & Van Meeuwen, N. (2011). Persoonlijke ontwikkeling: steeds meer oog voor talent en sterktes. In Handboek human resource development (pp. 178-194). Bohn Stafleu van Loghum.