Schermafbeelding 2015 06 15 om 09.24.56

This page is not available in English - View in Dutch:


Hoe je met 25 mensen - online en op afstand - in 1 week 7 nieuwe prototypes voor een studiekeuze-check ontwikkelt

De vraag was duidelijk. Hoe ontwikkel je met een groep van ongeveer dertig mensen van verschillende MBO-instellingen een aantal vernieuwende ideeën over studiekeuze-check in het MBO? Met een studiekeuze-check toets je of een opleiding goed bij je past. Wij kregen de opdracht om een ontwerpproces vorm te geven waarbij docenten en beleidsmakers van MBO-instellingen nieuwe ideeën voor zo’n check konden ontwikkelen. Er moest ruimte zijn voor zoveel mogelijk mensen om te participeren. En problemen door afstand en tijd moesten zoveel mogelijk worden vermeden.

Een online platform als “snelkookpan”

De aanpak die we kozen is geïnspireerd op het online platform dat we ontwikkelden voor Oxfam Novib. Op basis van deze ervaring ontwikkelden we in opdracht van MBO Diensten de “Studiekeuze-check Ontwerpstudio”.

 

In deze ontwerpstudio werkten we 7 dagen lang met 25 mensen in een online ‘snelkookpan’ om uiteindelijk 7 prototypes voor een studiekeuze-check op te leveren. Er was slechts één plenair ontmoetingsmoment. De rest van de samenwerking vond plaats vanaf ieders eigen werkplek via het online platform. Deelnemers aan de ontwerpweek zijn beleidsmakers, managers en docenten in het MBO. Zij brachten in kaart welke initiatieven er op dit moment al zijn en welke mogelijkheden er zijn om dit beter en anders te doen.

Inhoudelijke opbrengst in de vorm van prototypes

De zeven prototypes bestaan elk uit een korte beschrijving en een tijdlijn. Ingrediënten zijn bijvoorbeeld:

  • Een zelfonderzoek die leerlingen helpt de eigen talenten op het spoor te komen. Ze krijgen hulp bij het beter begrijpen van hun talenten en bij de vertaling van talenten naar een opleiding;
  • Een spelmiddag waarin leerlingen geholpen worden bij hun keuze door spelen van een spel. In dit spel zitten korte feedback-loops waarbij infographics, cartoons en filmpjes gebruikt worden;
  • In korte tijd doorlopen leerlingen een mini-variant van de opleiding waar ze belangstelling hebben. Ze krijgen een echte mini-syllabus, leggen een proeve van bekwaamheid af en krijgen begeleiding van een student;
  • Leerlingen sporen op wat hun voorouders deden. Aan de hand hiervan gaan ze op zoek naar onbekende beroepen. Dit helpt om op een nieuw spoor te komen en open te staan voor andere opleidingen.

 

Elke dag inloggen en een opdracht uitvoeren

Deelnemers logden een week lang elke ochtend in op het online platform. ’s Ochtends om half elf was daar elke dag een nieuwe opdracht te vinden. Opdrachten bestonden uit bijvoorbeeld het doen van een brainstorm, het bekijken van filmpjes, het lezen van input van collega’s van andere locaties, het doen van een interview met een leerling, het voorleggen van een idee aan collega, het stemmen op een idee dat je het beste vindt etc. Elke dag van de week stond een andere activiteit centraal en elke dag van de week voerden deelnemers een opdracht uit.

Het werk achter de schermen was cruciaal

Het platform had als doel gezamenlijk enkele bruikbare prototypes voor een studiekeuze-check voor het MBO te ontwikkelen. Dit betekende dat niet alleen de deelnemers elke dag aan opdrachten werkten maar ook dat wij, aan de ‘achterkant’ van het platform veel werk te doen hadden. We waren elke dag druk bezig om inbreng van deelnemers samen te brengen, die voor te leggen aan experts, de input te verrijken door ze aan anderen met een heel nieuw perspectief voor te leggen.

 

Dit werk achter de schermen vormde elke dag de basis voor een nieuwe opdracht voor de deelnemers. Zo zorgden we ervoor dat we telkens voortbouwden op ieders inbreng.

Van voorbereiden tot het ontwikkelen van prototypes: acht fases

Tijdens deze online ontwerpstudio hebben we de volgende stappen gevolgd:

  1. Voorbereiden: Een paar weken voor het begin van de ontwerpstudio hebben wij, als facilitators van Kessels & Smit, The Learning Company, met alle deelnemers persoonlijk contact gezocht om hen voor te bereiden op de werkwijze. Als deelnemer zou je elke dag zo’n anderhalf uur aan het ontwerpproces moeten besteden. Dat betekent niet dat je alleen maar achter je beeldscherm zit. Je checkt de opdracht op het online platform, dat we speciaal en op-maat hebben ingericht voor dit proces. Afhankelijk van de activiteit, bespreek je dingen met je collega’s op school, interview je studenten of docenten om vervolgens de opbrengsten daarvan weer te delen op het online platform.
  2. Kennismaken: Net als in een regulier ontwerpproces is het van belang dat je weet wie je co-ontwerpers zijn. We begonnen de ontwerpstudio daarom met een ronde kennismaken. Iedere deelnemer zocht telefonisch contact met een andere deelnemer. Daarnaast maakte iedereen een eigen profiel aan en liet een berichtje achter op het forum. In deze fase maakten ze dus zowel kennis met elkaar als met het online platform. We organiseerden ook een ‘echte ontmoeting’. Tijdens een lunch wisselden deelnemers kennis uit over hun eigen werkwijze. Veel MBO-instellingen experimenteren immers al met de studiekeuze check.
  3. Anders kijken: Bij het vormgeven van de ontwerpweek hebben we ons onder andere laten inspireren door Design Thinking. Daarin wordt divergent denken (verbreden, uitweiden) afgewisseld met convergent denken (focussen, samenbrengen). In tegenstelling tot analytisch denken is er in deze benadering veel ruimte voor het bedenken van ongewone ideeën. Deelnemers hebben in deze fase de kiemen ontwikkeld voor de uiteindelijke 7 prototypes die we hebben opgeleverd. Filmpjes en vragen uit de online intake moesten hen helpen om een nieuw denkspoor te komen. Dit werd erg gewaardeerd door de deelnemers.
  4. Leren van successen: Ter voorbereiding aan de ontwerpweek hebben de deelnemers een student geïnterviewd, die een succesvolle studiekeuze heeft gemaakt. De deelnemers lazen elkaars interview om daaruit lessen te trekken voor onze eigen ontwerpproces. Ook hebben we de 15 conceptideeën van de vorige dag breder gevalideerd. Iedereen die maar wilde, kon zijn stem uitbrengen op de beste ideeën. Er zijn ongeveer 120 stemmen uitgebracht. Uiteindelijk bleven er 7 ideeën over, die we vervolgens aan de kritische blik van een panel van ‘friskijkers’ (drie mensen van buiten die met een heel ander perspectief kunnen kijken naar de ideeën) hebben onderworpen. Opdracht aan de friskijkers was om na deze fase van convergeren weer te divergeren en input te geven om de ideeën verder uit te bouwen. Het leidde tot levendige discussies op het platform over talenten, games en vernieuwende werkvormen.
  5. Testen in de praktijk: We hebben bewust al vroeg een moment ingebouwd in de ontwerpweek, waarin concept-ideeën getest worden. Dit is een beproefde aanpak bij het ontwikkelen van IT-producten. Wij vroegen de deelnemers om de ideeën verder te ontwikkelen aan de hand van de feedback van de friskijkers. Om deze vervolgens voor te leggen aan een docent en een student. De feedback werd vervolgens weer gedeeld op het platform.
  6. Afstand nemen: Ontwerpprocessen zijn ook gebaat bij afstand nemen. Als wij afstand nemen, werkt ons brein door. Dan ontstaan de beste ideeën. Deze fase viel samen met het weekend. We stelden een e-book over studiekeuze-check ter beschikking aan de deelnemers. Daarnaast kregen ze een podcast met hun favoriete muziek te horen. De muziek verzamelden we tijdens de een online survey ter voorbereiding aan de ontwerpweek.
  7. Prototypes uitwerken: Tijdens de laatste werkdag van de ontwerpweek hebben we gezamenlijk via de online omgeving de ideeën uitgewerkt tot de 7 prototypes zoals die er nu liggen. De feedback van de docenten en studenten uit de ‘testfase’ was hierin bepalend.
  8. Afsluiten: Een intensief traject vraagt om een feestelijke afsluiting. We stuurden elke deelnemer een taart toe. De taart was bedoeld om het gemakkelijk te maken om aan collega’s iets te vertellen over deze ontwerpweek. Natuurlijk was de taart ook bedoeld om te vieren dat we samen het intensieve ontwerpproces tot een goed einde hebben gebracht en om de deelnemers hiervoor te bedanken. De feestvreugde werd uiteraard op het platform met elkaar gedeeld via taartselfies.

 

Hoe kijken deelnemers terug op de ontwerpweek?

Een week nadien stuurden we alle deelnemers een korte vragenlijst toe. In totaal vulden 17 (van de 25) deelnemers deze enquete in.
Veel van hen vinden dat zij zelf een actieve bijdrage hebben geleverd aan dit ontwerpproces en kijken daar goed op terug. Een aanzienlijk deel (8) van hen had zelfs nog actiever willen bijdragen: “Ik houd van brainstormen met anderen.”
Men beleefde ook plezier aan het proces: “De opzet om op deze manier te werken was vernieuwend en inspirerend.
Iemand anders zegt vooral plezier te hebben beleefd aan de inhoud, en deze deelnemer "had nog nooit op afstand met elkaar iets tot stand gebracht, althans niet op deze manier. Erg interessant neveneffect.”
En de taart? Die bleek een groot succes. Het gaf een deelnemer “toen pas het gevoel iets gedaan te hebben waar anderen iets aan hebben gehad."

 

Boekje Studiekeuzecheck voor het mbo - Expertisepunt LOB